شاهد وهابی، خورشید- نخستین نشست از دوره نظریههای تکاملی مؤسسهی فرهنگی پژوهشی خورشید راگا، روز چهارشنبه دوم آذرماه، برگزار شد.
در ابتدای نشست، دانشجویان به هماندیشی در باب تکامل پرداخته و برخی از ایشان پرسشهای نظری را که به امید یافتن پاسخ آنها در کلاس شرکت کرده بودند بیان کردند.
مدرس دوره، آقای دکتر شروین وکیلی، با اشاره به ریشهشناسی واژه Evolution نادرست بودن برابرنهاد تکامل را روشن نموده و واژه فرگشت زیستی را به عنوان ترجمهی مناسب پیشنهاد نمودند. در ادامه، برخی از پندارهای افسانهوار در باب نظریه تکامل تشریح شد چنانکه که حتی خود داروین از بیم پیدایش چنین پنداشتهایی، انتشار نظریهاش را 20 سال به تأخیر انداخته بود. از آن جمله تخیلی و غیرعلمی بودن نظریه تکامل، ارتباط داشتن آن با کمال/نقص (روحی، معنوی و …)، ضد دین بودن آن، همسانی نظریه تکامل و نظریه داروین، عدم امکان کاربست این نظریه در حوزههای غیر زیستشناختی و… مطرح شد و پندارهای درست، ما به ازای هر مورد طرح گردید.
سپس به جایگاه نظریه تکامل در میان سایر نظامهای نظری به عنوان چارچوبی که چرایی پدیدهها را میکاود پرداخته شد. اگرچه پرسش از چیستی، چگونگی و … هر پدیده در خاستگاه خودش پاسخی درخور مییابد اما در پاسخگویی به چرایی بسیاری از پدیدهها چنین امکانی وجود ندارد. همچنین نظریه تکامل با روشی علمی، مشاهدهپذیر و آزمایشپذیر به این مهم پرداخته و رویکردی اسطورهشناختی همانند امثال افلاطون ندارد.
با اشارهای به تاریخ پیدایش نظریه تکامل دو نظریهپرداز مهم این حوزه یعنی داروین و هاکسلی معرفی شدند و نظریه تکامل کنونی شکلی مدرن از نظریه هاکسلی، دانسته شد. دو بینش نبوغآمیز داروین در کتاب اصل انواع، On the Origin of Species، او آمده و شواهد علمی امروز هم گواه آن است؛ نخست اینکه در ابتدای کار موجودات زنده ساده بوده و کمکم پیچیده شدهاند، و دوم اینکه همه با هم خویشاوندیم و تمام موجودات زنده نیایی مشترک دارند.
در ادامه سه ویژگی مهم برشمرده شد که هر پدیدهی بررسی شونده با نظریه تکامل باید از آنها برخوردار باشد.
پدیدهای تکاملی است که:
1) از دستگاه همانندساز برخوردار باشد،
2) این دستگاه همانندساز در کارکردش دچار خطا گردد،
3) بر بروندادهی آمیخته به خطای عامل چندگانگی جمعیت، انتخاب طبیعی حاکم باشد.
همچنین مورد دوم زیرمجموعه مورد اول و مورد سوم زیرمجموعه مورد دوم دانسته شد و بنابراین بازشناسی دستگاه همانندساز در یک پدیده، آزمون کفایت تکاملی بودن آن است.
گونههای زندهی امروزی، که بالغ بر 20 میلیون میشوند، بخشی کوچک از تمام گونه هایی هستند که روی کره خاکی میزیستهاند. از این میان، بسیاری از منقرضشدگان بدون بر جا گذاشتن هیچ شواهد دیرینهشناختی ما را ترک گفتهاند و شمارش تمامی گونههای زیسته، تنها با اتکا به برآوردهایی محاسباتی ممکن گردیدهاست. همچنین این گونههای زیسته و زنده، خود بخشی بسیار اندک از تمامی انواع گونههای محتملی بودهاند که امکان تحقق حیات داشتهاند.
در پایان نشست، چندین نوشتار سودمند فارسی و انگلیسی معرفی گردید. این دوره به تکامل زیستی به صورت عام میپردازد و دورهی بعدی به تکامل زیستی گونهی انسان خواهد پرداخت.